To choroba zakaźna, która atakuje ptaki dzikie i hodowlane, wywołana przez szczep wirusa grypy typu A. Cząsteczki wirusa grypy mogą infekować także inne gatunki zwierząt, włączając w to świnie, konie, foki, wieloryby oraz ludzi. Co ciekawe dzikie ptactwo pełni rolę naturalnego i bezobjawowego nosiciela, rozprzestrzeniając wirus pośród bardziej podatnego na infekcję ptactwa hodowlanego w tym naszych gołębi.
2017-01-08
Wirus ptasiej grypy
Historia odkrycia ptasiej grypy sięga 1901 r. i odkryto go we Włoszech.
Ptasią grypę wywołuje wirus o budowie podobnej do tego, który jest przyczyną "zwykłej" grypy. Wirus ptasiej grypy należy do rodziny Orthmyxviridae, jest wirusem grypy typu A. Charakterystyczne dla wirusów grypy są dwa białka - hemaglutynina (H) i neuraminidaza (N). Ze względu na obecność hemaglutynin (H) oraz neuraminidaz (N) wyróżnia się 16 typów H, oraz 9 N, daje to 144 możliwe kombinacje szczepów H i N, dla wirusa typy A. Do tej pory poznano 16 typów H i jedynie H5, H7 oraz H9 mogą przenosić się pomiędzy organizmem ptaka a człowieka. Najbardziej znaną i najbardziej patogenną odmianą wirusa jest H5N1 - wirus ptasiej grypy.
Ptasia grypa - objawy
Wirus ten jest groźny dla ptaków, ale również dla ludzi.
Objawy u ptaków (m. in. gołębi)
Objawy kliniczne ptasiej grypy u drobiu są mało charakterystyczne i zróżnicowane w zależności od zjadliwości szczepu wirusa wywołującego chorobę, gatunku i wieku ptaków, zakażeń towarzyszących oraz warunków środowiskowych. Okres inkubacji trwa 3 do 5 dni w zależności od szczepu wirusa (czasami do 7 dni), gatunku drobiu i jego wieku.
Główne objawy kliniczne wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu to:
- depresja,
- brak apetytu,
- gwałtowny spadek/utrata produkcji jaj, miękkie skorupy jaj,
- objawy nerwowe,
- zasinienie i obrzęk grzebienia i korali,
- silne łzawienie, obrzęk zatok podoczodołowych, kichanie
- trudności z oddychaniem,
- biegunka.
Padnięcia mogą być nagłe, bez widocznych objawów sygnalizujących zakażenie. Śmiertelność może dochodzić do 100%.
Przy zakażeniu wirusem grypy o niskiej zjadliwości mogą wystąpić objawy (raczej łagodne) ze strony układu oddechowego, depresja, biegunka, zmniejszona produkcja jaj u niosek aż do zaniku, osłabienie, stroszenie piór i gorączkę.
Zakażone ptaki wydalają duże ilości wirusa z kałem, w wydzielinie z oczu i dróg oddechowych. Przedłużająca się choroba powoduje wzrastające przekrwienie, głównie na gardle, tchawicy, żołądku i tłuszczu w okolicy serca oraz podskórne obrzmienie na głowie i nogach zwierząt.
Objawy u ludzi
Ptasia grypa u ludzi wywołuje objawy podobne do tych spowodowanych zwykłą grypą:
- gorączka
- kaszel
- ból gardła
- bóle mięśni, stawów
- zapalenie spojówek
- w ciężkich przypadkach może także powodować problemy z oddychaniem oraz prowadzić do zapalenia płuc.
W poważniejszych przypadkach może rozwinąć się zapalenie płuc i poważne problemy z układem oddechowym (często w wyniku powikłań prowadząc do śmierci). Pacjenci z H5N1 rzadko mają też zapalenie spojówek, w przeciwieństwie do ludzkich przypadków wirusa H7.
Objawy te występują w okresie od jednego do pięciu dni od momentu zakażenia. Grypa jest szczególnie niebezpieczna dla osób o osłabionej odporności, starszych i dzieci oraz z chorobami układu krążenia i układu oddechowego.
Jak zabezpieczyć się przed wirusem?
- Przed spożyciem drobiu trzeba się upewnić, że każda część jest ugotowana (nie jest różowa), a jajka są dogotowane (bez płynnych żółtek). Nie jemy żadnych surowych jajek - kogli-mogli ani jajek na miękko.
- Jajka jeszcze przed przygotowywaniem powinno się wyparzyć - skorupka też może być zanieczyszczona.
- Gdy kupujemy drób, należy przenosić go w osobnym opakowaniu, tak by nie miał kontaktu z innym pokarmem - warzywami, owocami, chlebem itp.
- Przy patroszeniu i przygotowywaniu drobiu powinniśmy używać rękawiczek.
- Po skończeniu przygotowywania drobiu, smażeniu jajek i dotykaniu brudnych skorupek ręce, a także wszystkie używane przedmioty (np. deskę do krojenia, zlew, stół, noże), które miały z nimi kontakt, powinniśmy dokładnie umyć. Wystarczy ciepła woda i mydło.
- Gdy znajdziemy padłego ptaka, nie powinniśmy go w ogóle dotykać - najlepiej zawiadomić służby weterynaryjne.
- Trzymać gołębie (drób) w odosobnieniu, tak aby nie miały kontaktu z dzikimi ptakami (takimi jak gęsi czy kaczki) oraz nie powinny korzystać z wody, do której mają dostęp ptaki żyjące na wolności.
Podsumowanie
Wykryty na terenie Niemiec jesienią podtyp wirusa ptasiej grypy - H5N8 należy do szczepów zjadliwych dla ptaków ale stwarza niewielkie zagrożenie dla człowieka. Należy podkreślić różnicę pomiędzy obecnie występującymi ogniskami wysoce zjadliwej grypy ptaków u drobiu i dzikich ptaków, a tymi, które były notowane w przeszłości. Przed kilkoma laty notowane przypadki ptasiej grypy u drobiu, w Polsce i na świecie, były wywołane podtypem H5N1, który rzeczywiście mógł wywoływać również zakażenie u ludzi. Co ważne, do zakażenia mogło dojść poprzez kontakt z chorymi ptakami lub skażonym środowiskiem, natomiast nigdy poprzez zjedzenie mięsa drobiowego poddanego obróbce termicznej. Ponadto, warto podkreślić, że nigdy do tej pory w Europie nie odnotowano zakażeń u ludzi wirusem H5N1 (a diagnostyka chorób zakaźnych jest z pewnością lepsza i czulsza niż np. w Azji). Obecnie notowane ogniska u drobiu i dzikich ptaków w Polsce i Europie są wywołane podtypem H5N8. Nowy podtyp wirusa jest ściśle monitorowany przez służby epidemiologiczne, a osoby, które miały kontakt z chorym drobiem są obejmowane tzw. nadzorem epidemiologicznym.